Keuzes maken
Herman: ‘Mijn vader had een voor die tijd redelijk groot gemengd bedrijf met 15 koeien en 10 ha akkerbouw. Ik was er altijd graag te vinden en wist al vroeg dat ik boer wilde worden.  Op mijn 25^e heb ik het overgenomen”.  Voor (klein)zoon Jan was het anders, hij wist het nog niet zo zeker of het boerenleven iets voor hem zou zijn op de lange termijn. Na zijn studie ging hij in 2010 op reis met zijn vriendin Lydia. Met het hoofd leeg en het vizier op de toekomst, werd daar duidelijk dat hij ook graag in het boerenbedrijf wilde stappen. Jan werkt ook nog drie dagen bij het Waterschap. Lydia doet met verve de administratie van de maatschap. Januari ’23 draagt Herman officieel het stokje over aan ‘de jonge lui’. Dat voelt goed; zoals zijn vader het ook deed, ruimte maken voor de nieuwe generatie.

Herman: “mijn vader ging niet met de vaart der volkeren mee. Intensiveren was niet zijn doel. Ook ik heb daar toentertijd niet voor gekozen. Uitbreiden kon niet op deze plek, toen kwam de vraag wat doe ik; gaan we hier weg of op een andere manier verder? Ik ben ook wel in Groningen wezen kijken, daar stonden nogal wat boerderijen leeg. Maar ik dacht bij mezelf, als zij er mee stoppen wie ben ik om er dan wel in te stappen? Toen kwam ik hier in contact met Staatsbosbeheer, als loonwerker werd ik ingehuurd en ik ging er grond bij pachten. In de loop van de tijd zijn de melkkoeien weggegaan en is de akkerbouw uitgebreid”.  

Dezelfde voet
De mensen die er wandelen zullen in het terrein de overgang van Staatsbosbeheer naar IJssellandschap niet gauw terugzien. Jan: “het was voor ons wel even spannend, we wisten langere tijd niet wie de nieuwe eigenaar zou worden en wat dat ging betekenen voor ons. Maar de overgang is uiteindelijk prima gegaan. We zijn blij dat IJssellandschap, als lokale stichting, het landgoed heeft verworven. Korte lijnen, fijne communicatie. We kenden elkaar al en IJssellandschap is tevreden met de manier waarop we hier boeren. Het was ook een van de redenen dat IJssellandschap haar oog liet vallen op het landgoed, natuur en landbouw zijn er mooi verenigd.   We gaan graag door op dezelfde voet, we vinden het ook fantastisch om te doen.

We pachten de natuurgrond en werken samen met IJssellandschap aan de natuurdoelen die de stichting heeft opgesteld. We overleggen regelmatig met Gerben, Tino en Klaas (respect. landschapsbeheerder en terreinmedewerkers natuur en bos bij IJssellandschap), stemmen kaders af en bepalen welk onderhoud en welke werkzaamheden waar, wanneer en door wie moeten worden uitgevoerd. Op ’t Nijendal is dat maai- en snoei- en landschapsbeheer, we beheren de kruidenrijke akkers, scharen vee in  en zorgen voor zoveel mogelijk biodiversiteit. Bodembeheer is dan toch het belangrijkst. Hoe ga je met de grond om.

Pionieren
Onze kracht zit in het meedenken, het aandragen van ideeën en een brede oriëntatie (landbouw, natuur en water) . We doen dat echt in gezamenlijkheid.  We beheren veel van de gronden die we in gebruik hebben met inscharing van koeien en paardenkuddes zoals langs de IJssel bij Wijhe. We zijn dan verantwoordelijk voor het dagelijks toezicht, zetten rasters en melden bevindingen. De eigenaren van het vee betalen hiervoor een vergoeding”.

Herman: “Voor het boeren zoals wij doen, op biologische wijze en op natuurgronden,  moet je willen pionieren. Pionieren zit ‘m in kansen zien, in contacten leggen en simpelweg doen. Zoals nu met een proef met gierst voor een crackerbedrijf uit Heino. Hopelijk wordt het een succes, maar dat weet je niet van te voren. Het is mooi als het lokaal kan en we onze producten rechtstreeks kunnen leveren. . We hebben meerdere samenwerkingen, we leveren graan voor biologische kippen-en varkensboeren, mais en natuurhooi uit de uiterwaarden.

Jan: “nu ben ik aan het pionieren met schapen. IJssellandschap had de wens om een deel van het jaar weer wat kleinvee rondom boerderij de Zoogenbrink, op ’t Nijendal en daar heb ik nu Groot Heideschapen lopen. Die zag je  voor de jaren ’60 veel in Salland. Ik hou van cultuurhistorie en streekeigen. Die schapen komen trouwens waarschijnlijk niet zonder reden niet meer zoveel voor. ‘ze kunnen springen als antilopen,  dus vangen is een uitdaging”, zegt hij lachend. “We hebben altijd wel ideeën, wellicht komen er ook wel weer wat eigen koeien”.

Eerlijke boterham
Herman:”Het eerlijke verhaal vertellen is belangrijk. Idealisme is hartstikke goed, maar dat moet niet de boventoon voeren, er moet wel brood op de plank komen.  Een open boekhouding voeren. Samen met de natuurorganisaties en andere partners realistisch kijken wat er kan en wat iets kost. Als we een eerlijke boterham verdienen, de tractor kan rijden en we houden er nog wat aan over dan kan het. We zijn boer en landschapsbeheerder, dat gaat prima samen. Natuurlijk is niet alleen het interne verhaal vertellen belangrijk, ook de communicatie naar buiten toe is essentieel. Vertellen en laten zien waar je mee bezig bent, ook aan jonge boeren in opleiding.  We maken tijdens onze rondes graag een praatje met de wandelaars en leggen uit waarom we dingen doen zoals we ze doen. Daar hoeft niet iedereen achter te staan maar het is de kunst om op een goede manier met elkaar om te gaan, en een beetje aardig te zijn voor elkaar.

Roerige tijden
Ja, het zijn roerige tijden en ook voor ons gaat er wat veranderen,  maar we zijn niet somber over de toekomst. Onze kostprijs is niet zo hoog en het ondernemen in natuur is bij ons ingebed. Je moet meeveren met de mogelijkheden. Maar wij hebben makkelijk praten. We hebben toentertijd gekozen voor deze manier van boeren, en dat pakt nu goed uit. Als je zwaar zit en je krijgt allerlei eisen opgelegd die je onderneming raken, zonder perspectief dan word je daar boos van. Er moet wat veranderen dat is duidelijk, maar dan moet daar wel tijd voor uit worden getrokken en wat tegenover staan.  

Herman gaf al aan waar hij trots op is, en nog een afsluitende vraag Jan. Waar ben jij trots op, bij ‘t Nijendal? Jan: “De afwisseling, het kleinschalige landschap. Als je ’s avonds bij de vakantieboerderij aan de Holtermansdijk bij het Hanzebos loopt, en je hoort de  krekels, dan waan je je midden in Frankrijk, op een afgelegen plek. Het is er niet ongerept maar zo voelt het daar wel. Dat is genieten.

Het Nijendal in Olst (met een parkeerplaats aan de Molenweg 2/ Boerderij de Zoogenbrink) is grotendeels opengesteld om heerlijk te wandelen. Kom er ook lekker genieten van het kleinschalige landschap en het werk van de Mannen Menkveld.

www.natuurlijkmenkveld.nl

Fotos @bramdejong en @ijssellandschap