Succes voor natuurakkers Keizersrande Boer ’n Buffel
(door Jet Nieboer)
Wie wandelt langs de natuurakkers bij Landgoed Keizersrande, ziet in het groeiseizoen een idyllisch plaatje: wuivend graan, een zee van kamille, hier en daar een klaproos. Op het eerste gezicht oogt het als een paradijs voor insecten. En dat is het grotendeels ook. Maar er zit vaak meer achter dan je denkt. Voor boeren en beheerders is het een continu proces van opletten, bijstellen en leren.
Akkerbeheer is pionieren
Akkerbeheer blijkt in de praktijk complexer dan vaak wordt gedacht. Er is minder ervaring mee, minder over bekend. Ook op Keizersrande lag de focus in eerste instantie vooral op de graslanden en landschapselementen om biodiversiteit en bodem te verbeteren. Dat het met de akkers nu steeds beter gaat, is geen vanzelfsprekendheid.
Het succes is te danken aan twee dingen. Ten eerste: een pachter die met een open houding en veel leerbereidheid in het proces is gestapt. Ten tweede: een subsidie van de provincie Overijssel die van 2023 tot 2028 ruimte geeft voor een structurele aanpak. Daarmee konden bodemanalyses worden uitgevoerd, worden jaarlijkse flora-ontwikkelingen gemonitord en is begeleidingsgroep opgezet met o.a. IJssellandschap, Boer ’n Buffel, ervaringsdeskundige Herman Menkveld (www.natuurlijkmenkveld.nl) en Udo Prins (Louis Bolk Instituut). Ook de jaarlijkse beheeradviezen, ad hoc begeleiding en gerichte soorteninbreng zijn hieruit bekostigd. En met goed nieuws: uit de laatste telling blijkt dat alle percelen nu voldoen aan de basiseisen voor akkerbeheer van de provincie. Een mooi succes!
Kijken met andere ogen
Tijdens een veldbezoek met akkerflora-expert Udo Prins, boer/pachter Olivier Schutzelaars van Boer ’n Buffel en collega’s in landschapsbeheer, leerde ik zelf om anders te kijken. Want sommige soorten die er florissant uitzien, blijken in ecologisch opzicht juist minder waardevol. Die zee van spontaan opgekomen kamille? Dat blijkt geurloze kamille, waar bijen en vlinders weinig mee kunnen. En die fotogenieke klaproos? Een uitheemse soort, nauwelijks van betekenis voor insecten.
De natuurakkers bij Keizersrande worden met zorg beheerd. Het draait hier om lerend beheer: boer, onderzoeker en landgoedbeheerder trekken samen het veld in, tellen soorten, volgen het effect van beheer en sturen waar nodig en mogelijk bij.
Dat vraagt veel van de boer, die hier óók verantwoordelijk is voor natuurbeheer en waterveiligheid. Biologisch boeren is al niet eenvoudig, maar hier in de uiterwaarden, met een wisselend waterpeil (soms op de slechtst denkbare momenten) en een relatief recent heringericht landschap, is het eigenlijk altijd pionieren. Steeds wordt gezocht naar slimme combinaties van landbouw, natuur en waterbeheer, in de juiste balans.
Gladde ereprijs
Udo is enthousiast: tussen de rogge ontdekt hij zeldzame soorten als gladde ereprijs, en langs het pad bloeien rapunselklokjes. Ook de korenbloemen en inheemse klaprozen stemmen vrolijk. Maar er is ook zorg: op sommige plekken duikt akkermelkdistel op. Deze woekeraar verspreidt zich via worteluitlopers én zaad, en verdringt andere planten, ook het graan. Omdat chemische bestrijding geen optie is, vraagt het om slim bodemgebruik, wisselteelt en goed getimede ingrepen.
Geen gemakkelijke opgave
Het laat zien dat het kán: boeren met oog voor natuur. Maar het is niet eenvoudig. De opbrengst blijft belangrijk, altijd maar zeker ook voor een bedrijf met gesloten kringloop zoals Boerenbuffel. Het is een zoektocht naar balans: tussen ecologie en economie, tussen droom en dagelijkse realiteit.
Dus als je de volgende keer langs de bloemrijke akkers loopt, kijk dan nog eens goed. Misschien zie je méér dan alleen mooie bloemen. Misschien kijk je dan, net als wij, met andere ogen.
JN, juli 2025
