De oorsprong van IJssellandschap is te vinden in de geschiedenis van de Gasthuizen in Deventer. In de pre-verzorgingsstaat tijd konden de gasten (ouderen) soms in natura betalen door bezittingen zoals grond of pand na te laten in ruil voor een goede oude-dagsvoorziening, wat het ‘kostkoperschap’ werd genoemd. Ook werden er in de Gasthuizen armen en zieken opgevangen evenals ‘reizigers van verre’. Het oudste contract dateert uit 1267. Hierin schenken de schepenen van Voorst en Zutphen een huis aan het Heilige Geest Gasthuis, het eerste gasthuis in Deventer. Deze datum wordt dan ook gehanteerd als oprichtingsdatum van IJssellandschap en haar rechtsvoorganger de Verenigde Gestichten.
een prachtige lokale economie
Een van de eerste bekende ‘kostkopers’ Dirk de Munter met zijn vrouw Margaretha lieten rond 1275 grond na aan het Heilige Geest Gasthuis. De bezittingen van de gasthuizen zijn in de loop der eeuwen gegroeid en vormden een garantie dat de zorg voor zieken, armen en bejaarden kon blijven bestaan. Op de boerderijen kwamen pachters te wonen die geld en producten in ruil leverden aan de gasthuizen. Een prachtige lokale economie. Deze bleef eeuwen in stand, totdat na de Tweede Wereldoorlog in Nederland de verzorgingsstaat ontstond. Er ontstonden in de loop van de tijd steeds meer gasthuizen. Deze gasthuizen, verenigd in de Verenigde Gestichten, hadden hun bezittingen niet langer nodig om de zorg te garanderen. Na een ‘voorbereidingsperiode’ van 20 jaar is uiteindelijk in 1986 is IJssellandschap als aparte landerijenstichting losgekoppeld van de bejaardenhuizen. De zorg-tak ging verder onder de naam Verenigde Gestichten, later Zorggroep Solis.
uitbreiding geen doel op zich
Vanaf 1986 is het bezit nog aanzienlijk uitgebreid, onder andere met de landgoederen De Hoek, De Haere en Het Schol. In 1996 is ruim 950 hectare van de gemeente Deventer overgenomen en de 21e eeuw zijn daar o.a. De Gorsselse Heide, Heerlijkheid Linde en Landgoed ’t Nijendal in Olst daaraan toegevoegd. Uitbreiding is voor de stichting geen doel op zich, maar daar waar het past bij de waarden en het kerngebied van IJssellandschap en/of kansen biedt voor partners en omwonenden, zoals bij de Gorsselse Heide en Heerlijkheid Linde, onderzoeken we wel de mogelijkheden.
IJssellandschap is een zelfstandige particuliere stichting en concentreert zich geheel op het beheer, de bescherming en de ontwikkeling van de landelijke eigendommen, in totaal ca. 4.600 hectare bossen, cultuurgronden en natuurterreinen, met de daarbij behorende veelal monumentale gebouwen. Naast de eigen bezittingen worden onder andere ook gronden en opstallen beheerd die eigendom zijn van de Stichting Het Burgerweeshuis en Kinderhuis Deventer en de gemeente Deventer. Voor de Stichting Het Burgerweeshuis en Kinderhuis voert Stichting IJssellandschap ook de administratie van onroerende goederen.
Op onderste foto: de twee oudste documenten uit 1267 en 1275 waarin er een huis en grond wordt geschonken aan het Heilige Geest Gasthuis. Met dank aan de Atheneum bibliotheek Deventer.
