Nieuwe deal tussen boer en maatschappij
visie College van Rijksadviseurs

Hoe kan je de landbouw zo inrichten dat het meer dan nu gestoeld is op de fysieke mogelijkheden en beperkingen van het landschap? Leveren boeren eigenlijk ook een aantrekkelijk landschap? ? En zo ja hoe ziet zo`n bedrijfsmodel er dan uit en vooral hoe kan daar een verdienmodel uit voort komen? In het najaar van 2019 / voorjaar 2020 heeft het *College van Rijksadviseurs in Salland (zand), in de Marne in Groningen (klei) en de Krimpenerwaard in Zuid Holland (veen) studies verricht naar de zgn. landschapsinclusieve landbouw. Aan dat onderzoek in Salland hebben een 15-tal boeren, waaronder een aantal pachters van IJssellandschap, uit verschillende bedrijfstakken deelgenomen. De drie ontmoetingen vonden plaats op de Haere.

Het College borduurde met 3 pilots, zand-, klei- en veengrond, voort op de visie Kringloop Landbouw van minister Schouten “Waardevol en Verbonden”. Uit de pilots ontstond het eindrapport “Op weg naar een New Deal tussen boer en maatschappij” . Dit rapport is op 9 september jl. aangeboden aan minister Schouten.
Het rapport over Salland biedt veel kennis en inzicht over het diverse Sallandse landschap. Het stelt de boer centraal als drager / producent van landschap en alles wat daarmee te maken heeft en het biedt tal van ideeën en inspiratie over landbouwbedrijfsmodellen die werken vanuit de mogelijkheden van bodem, water en landschap in de brede zin.
Het rapport laat ook nog zaken onbeantwoord. Een kwestie die wel aangeraakt is , maar nog een ‘hoog over’ gehalte kent is of de boer met een andere opzet van het bedrijf ook een goede boterham kan verdienen. Ook de vraag hoe en waar zonnepanelen en windturbines in het landschap te plaatsen blijft onbeantwoord. De studie en de rapporten zijn een goede inspiratie en verkenning en is positief ontvangen in provinciehuis en bij gemeenten, maar ook door LTO Salland. De boer krijgt een positieve impuls, wordt gewaardeerd en levert een aantrekkelijk landschap.

We willen nu in Salland dit rapport als inspiratiebron gebruiken en proberen er handen en voeten aan te geven. Kunnen we verder komen in Salland met de bestaande initiatieven voor een breder en bestendiger verdienmodel voor boeren en grondgebruikers, onder andere ook met “Land van Waarde” en “Salland boert en eet bewust”, om uiteindelijk een aantrekkelijker en diverser landschap te leveren? Kunnen we vanuit publieke middelen en uit particuliere middelen geld halen om onze gewaardeerde boeren te betalen voor het onderhoud van het landschap? Deze vragen gaan we binnen de Salland Deal verder uitwerken.

Zie voor algemene informatie New Deal: https://bit.ly/33MXRyJ
Specifiek Salland: https://bit.ly/36aXYHh

Jaap Starkenburg

*College van Rijksadviseurs. Het driemanschap bestaat uit een architect, landschapsarchitect en adviseur fysieke omgeving. Ze zijn voor 4 jaar aangesteld vanuit meerdere ministeries en adviseren de regering gevraagd en ongevraagd over de (ruimtelijke) kwaliteit van de omgeving. Het huidige college heeft er al een periode van 4 jaar opzitten maar blijft nog 1 jaar aan.